Ngộ độc thực phẩm và cách điều trị

Ngộ độc thực phẩm

Ngộ độc thực phẩm hay còn được gọi tên thông dụng là ngộ độc thức ăn hay trúng thực là các biểu hiện bệnh lý xuất hiện sau khi ăn, uống và cũng là hiện tượng người bị trúng độc, ngộ độc do ăn, uống phải những loại thực phẩm nhiễm khuẩn, nhiễm độc hoặc có chứa chất gây ngộ độc hoặc thức ăn bị biến chất, ôi thiu, có chất bảo quản, phụ gia... nó cũng có thể coi là bệnh truyền qua thực phẩm, là kết quả của việc ăn thực phẩm bị ô nhiễm. Người bị ngộ độc thực phẩm thường biểu hiện qua những triệu chứng lâm sàng như nôn mửa, tiêu chảy, chóng mặt, sốt, đau bụng... Ngộ độc thực phẩm không chỉ gây hại cho sức khỏe (có thể dẫn đến tử vong) mà còn khiến tinh thần con người mệt mỏi.

Nguyên nhân ngộ độc thực phẩm

• Thực phẩm bị nhiễm vi khuẩn, nhiễm siêu vi, ký sinh trùng.
• Thực phẩm có chứa độc chất phụ gia thêm như hóa chất bảo quản, hóa chất tạo màu, tạo mùi, tạo vị...
• Thực phẩm tự nó có chứa độc chất tự nhiên hoặc do bị nhiễm các độc chất do ô nhiễm môi trường.

Các dạng ngộ độc thực phẩm

Theo các chuyên gia nghiên cứu, ngộ độc thực phẩm có thể chia làm 2 loại là ngộ độc cấp tính và ngộ độc mãn tính.

Ngộ độc cấp tính là dạng ngộ độc phát tác ngay sau khi ăn với những biểu hiện như mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn, đau bụng, đi ngoài... Thậm chí, một số trường hợp ngộ độc thực phẩm không được cấp cứu kịp thời còn có thể dẫn đến tử vong.

Ngộ độc mãn tính là dạng ngộ độc không có dấu hiệu rõ ràng và không phát tác ngay sau khi ăn. Ở dạng này, các chất độc sẽ tích tụ ở các bộ phận trong cơ thể, gây ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, về lâu dài sẽ dẫn đến ung thư và các bệnh tật nguy hiểm khác.

Các triệu chứng

Các triệu chứng ngộ độc thực phẩm khác nhau với các nguồn ô nhiễm. Hầu hết các loại ngộ độc thực phẩm gây ra một hoặc nhiều trong những dấu hiệu và triệu chứng sau đây:

• Buồn nôn.
• Ói mửa.
• Tiêu chảy.
• Đau bụng.
• Đau dạ dày.
• Chán ăn.
• Mệt mỏi.
• Sốt.

Các dấu hiệu và triệu chứng có thể bắt đầu trong vòng vài giờ sau khi ăn các thực phẩm bị ô nhiễm, hoặc có thể bắt đầu ngày sau đó. Bệnh tật do ngộ độc thực phẩm thường kéo dài từ một đến 10 ngày.

Yếu tố nguy cơ

Cho dù bị bệnh sau khi ăn thực phẩm bị ô nhiễm phụ thuộc vào sinh vật, số lượng phơi, độ tuổi và sức khỏe. Nhóm nguy cơ cao bao gồm:

Người lớn tuổi. Khi có tuổi, hệ miễn dịch không thể đáp ứng một cách nhanh chóng và có hiệu quả với sinh vật gây bệnh như khi còn trẻ.

Phụ nữ mang thai. Trong thời gian mang thai, những thay đổi trong trao đổi chất và lưu thông có thể làm tăng nguy cơ ngộ độc thực phẩm. Phản ứng có thể nặng hơn khi mang thai. Hiếm khi, bé có thể bị bệnh.

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Hệ thống miễn dịch không phát triển đầy đủ.

Những người có bệnh mãn tính. Có một tình trạng mãn tính, chẳng hạn như tiểu đường, bệnh gan hoặc AIDS hoặc được hóa trị hoặc xạ trị ung thư làm giảm đáp ứng miễn dịch.

Cách xử lý khi bị ngộ độc thực phẩm

Cách xử lý khi bị ngộ độc thực phẩmKhi sơ cứu bằng gây nôn cho trẻ, người lớn phải lưu ý móc họng trẻ cho khéo, tránh làm xây xát họng trẻ.

Nếu có các biểu hiện ngộ độc xảy ra sau khi ăn thức ăn gây ngộ độc trước 6h thì cần làm cho người bị ngộ độc nôn ra hết thức ăn đã ăn vào.

Có thể gây nôn bằng cách: Dùng lông gà ngoáy họng, uống nước mùn thớt, uống nước muối (2 thìa canh muối pha với 1 cốc nước ấm) hoặc uống đầy nước rồi móc họng để kích thích gây nôn.

Tuy nhiên, khi sơ cứu bằng gây nôn cho trẻ, người lớn phải lưu ý móc họng trẻ cho khéo, tránh làm xây xát họng trẻ. Phải để trẻ nằm đầu thấp, nghiêng đầu sang một bên rồi móc họng để trẻ nôn thức ăn ra. Không để trẻ nằm ngửa và nôn vì như vậy có thể gây sặc lên mũi, xuống phổi và rất dễ dẫn đến tử vong. Trong quá trình gây nôn, phải luôn phải khăn để lau chùi. Móc sạch thức ăn trẻ nôn ra rồi dùng khăn mềm lau sạch miệng trẻ.

Khi có các biểu hiện của ngộ độc cấp tính, các bạn cần áp dụng các biện pháp đẩy chất độc ra ngoàiKhi có các biểu hiện của ngộ độc cấp tính, các bạn cần áp dụng các biện pháp đẩy chất độc ra ngoài.

Với trường hợp ngộ độc xảy ra sau khi ăn phải thức ăn gây độc sau 6h, lúc này chất độc đã bị hấp thu một phần vào cơ thể, thì cần xử trí bằng cách:

Dùng chất trung hòa: Nếu người bị ngộ độc do những chất acid có thể dùng những chất kiềm chủ yếu như: nước xà phòng 1%, nước magie oxyt 4%, cứ cách 5 phút cho người bệnh uống 15ml. Tuy nhiên, tuyệt đối không được dùng thuốc muối để tránh hình thành C­­O2 làm thủng dạ dày cho bệnh nhân có tiền sử loét dạ dày. Nếu người bị ngộ độc do chất kiềm thì cho uống dung dịch acid nhẹ như: dấm, nước quả chua….

Dùng chất bảo vệ niêm mạc dạ dày như: Dùng bột mì, bột gạo, sữa, lòng trắng trứng gà, nước cháo…để ngăn cản sự hấp thu của dạ dày, ruột đối với chất độc.

Dùng chất kết tủa: Nếu bị ngộ độc kim loại (chì, thủy ngân…) có thể dùng lòng trắng trứng, sữa hoặc 4 – 10g natri sunfat.

Dùng chất giải độc: Với người bị ngộ độc kim loại nặng, axit… có thể uống kết hợp với chất độc thành chất không độc như: uống hỗn hợp than bột, magie oxit.

Lưu ý: Đối với tất cả các trường hợp ngộ độc đều phải được đưa ngay tới cơ sở Y tế để được bác sỹ đưa ra phác đồ cấp cứu điều trị, phù hợp, kịp thời.

Cần chú ý trong khâu lựa chọn và chế biến thực phẩm để tránh xảy ra hiện tượng ngộ độc thực phẩmCần chú ý trong khâu lựa chọn và chế biến thực phẩm để tránh xảy ra hiện tượng ngộ độc thực phẩm.

Cách phòng tránh ngộ độc thực phẩm

Để hạn chế ngộ độc thực phẩm 1 cách hiệu quả, bạn có thể áp dụng những cách sau đây:

• Ăn thức ăn thịt cá tươi sống, rau quả tươi, trứng còn nguyên vẹn không nứt vỏ, trứng cũ.
• Không ăn đồ hộp đóng gói, nếu ăn phải nấu chín kỹ các thức ăn đồ hộp trước khi ăn.
• Không ăn bơ, sữa hay các sản phẩm từ bơ sữa để quá lâu.
• Thịt cá tươi cần bỏ vào bao sạch để vào ngăn đá của tủ lạnh. Nếu lấy ra nấu thì cần ăn hết, không nên lấy ra rã đông rồi cất lại để dành.
• Thức ăn để tủ lạnh chỉ dược 1-2 ngày là không nên ăn nữa vì vi khuẩn có thể sinh sản trong đó.
• Thức ăn có mùi lạ phải bỏ đi.
• Không ăn cá thịt ươn hay vừa mới bắt đầu ươn.
• Khi đi du lịch, cẩn thận khi ăn uống dọc đường.
• Giữ gìn vệ sinh cá nhân.

Kinh nghiệm dân gian chữa ngộ độc thực phẩm

Rất nhiều nguyên nhân gây nên tình trạng ngộ độc thực phẩm: do vi khuẩn, ký sinh trùng, nấm mốc, các chất gây ô nhiễm và các chất gây dị ứng, rau quả có chứa lượng tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, chế biến bảo quản thực phẩm với các chất phụ gia độc hại... Triệu chứng phổ biến của ngộ độc thực phẩm là đau bụng dưới, trướng bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, dị ứng, mẩn ngứa... Các triệu chứng sẽ giảm dần trong vòng 48 giờ... Trong trường hợp ngộ độc thực phẩm ở mức độ nhẹ hoặc vừa, bạn có thể chữa trị ngay tại nhà hoặc điều trị sơ cứu bằng một trong những bài thuốc sau trước khi gọi cấp cứu đến bệnh viện nếu bạn có những biểu hiện ngộ độc ngày càng nặng hơn.

Chữa dị ứng mẩn ngứa do ăn cua, cá, sò, thức ăn tanh:

Bài 1: lá tía tô một nắm giã vắt lấy nước cốt uống, bã thì sát vào chỗ ngứa, kiêng dầm nước và ra gió.

Bài 2: gừng sống và hành trắng, mỗi vị 15-20g cho vào ấm đậy kín sắc lấy nước uống nóng.

Hạt thì là chữa nôn, đầy bụng giải độc thức ăn tanh, cua cá, giúp tiêu hóa.

Chữa ngộ độc thức ăn:

Bài 1: quả khế (2-3quả) ép lấy nước uống.

Bài 2: Hạt đậu xanh nghiền sống hòa nước, uống thật nhiều để nôn ra và giải độc.

Nếu ngộ độc gây tiêu chảy: tỏi 100g sắc với 300ml, còn 100ml uống ấm.

Chữa nôn, đầy bụng giải độc thức ăn tanh, cua cá, giúp tiêu hóa: hạt thì là 3-6g nhai nuốt.

Chữa ngộ độc thức ăn gây đau bụng, nôn nhiều, đại tiện lỏng:

Bài 1: giềng, gừng khô, củ gấu lượng bằng nhau, tán nhỏ, uống mỗi lần 6g, ngày uống 3 lần.

Bài 2: đậu ván trắng 20g, hương nhu 16g, hậu phác 12g, sắc uống.

Giải độc đối với ngộ độc thịt và nấm: cam thảo bắc (không sao, đồ mềm, sấy khô) 20g, đại hoàng 20g.  sắc uống.

Chữa ngộ độc thức ăn  gây nôn mửa, tiêu chảy: đậu ván trắng 20g, hương nhu 16g, hậu phác 12g, sắc uống.

Chữa ngộ độc thức ăn: củ chuối tiêu thái miếng cho đầy nồi, đổ ngập nước, nấu với 40g muối, lấy 0,5 lít nước sắc uống để gây nôn; Quả chuối xanh chát, chuối hột non thái lát làm rau ăn sống với sứa, cá gỏi cùng với rau thơm để cho bớt tanh và phòng tiêu chảy.